Neden Okul Öncesi Dönemde Fonetik Analiz Önemlidir?

• Dil yeteneklerini geliştirmek için
• Bilinçle öğretmenk için
• Doğruluk ve Akıcılıkla öğretmek için
• Farklı öğrenme ihtiyaçlarını karşılamak için
• Disleksiyi önlemek için

• Fonetik Analiz yani Fonolojik Farkındalık terimi ile fazla karşılaşmamış olsakta aslında hayatımızın tam içinde. Çocuklar duydukları sözcükleri tekrar ederler fonem bu sözcüklerin seslerini çocuklarda fark ettirir ve dilin yapısına göre sesleri çıkarmalarında farkındalık sağlar. Çocuklar sesleri tanımadan Okuma-Yazma eğitimine tam olarak geçemez bu ezbere dayalı bir yöntemdir. Sesleri fark eden ve tanıyan çocuk okuma yazmaya daha kolay geçtiği gibi akıcı bir okuma sağlar.
• Fonetik Analiz eğitiminde çocuklar anlamdan uzaklaşarak seslere yoğunlaşırlar bu yüzden işitsel ve dikkat becerisidir aynı zamanda fonetik analiz. Örneğin; baba kelimesini oluşturan  b/a/b/a sesleri duyabilmek ve ayrıştırabilmektir.
• Sözcüklerin seslerini ayrı ayrı duyup-işitebilmek okuma becerisinin sağlayıcısıdır. Bu nedenle anaokulu hazırlık sınıflarındaki öğrenciler sözcükleri seslerine bölmeyi öğrenerek okumaya hazırlanmalıdırlar. Okuma öğretimi öncesinde çocuklar ve de okuma bilmeyen yetişkinler sözcüklerin seslerini (fonem) ayrı ayrı duyup işitemezler. Sözcükleri seslerine ayırma becerisi somut öğretim yöntemleriyle kazandırılabilir. Fonetik Analiz  bu öğretim ihtiyacını karşılamak için geliştirilmiş özgün bir öğretim programıdır.

Alfabe: Sözcükleri seslerine ayırmaktan kaynaklanan yazım sistemidir. Alfabekaşifleri, öncelikle sözcükleri yakından dinleyerek aşağıda verilen görseldeki gibi seslerine ayırdılar.

• Sonra bu sesleri gösteren işaretleri tamamladılar,

• Bu nedenle sözcükleri seslerine ayırmayı öğrenmek, okuma hazırlığın ilk ve en önemli adımıdır. Çocuklar, alfabe kaşiflerinin yolunu takip ederek okumaya hazırlanmalıdırlar. 

Fonetik Analiz (sözcüklerin seslerini çözümleme) Nedir?

• Sözcükleri bütünlük halinde sesbirimlerine ayırmayı,
• Sesbirimlerin özeliklerini tanımlamayı,
• Sesbirimlerin sözcüklerdeki yer ve sırasını belirlemeyi,
• Sözcüklerin ses yapılarını karşılaştırarak benzerlik ve farklılıklarını açığa çıkarmayı hedefleyen öğretimlerin bütünüdür.
• Öğrenciler sözcüklerin ses düzeniyle yazım biçimleri arasındaki temel bağlantıları kavrayarak yazmaya hazırlanırlar. 
• Öğretim süreci tamamlandığında basit (kısa) sözcükleri kendi kendilerine dikte ederek (yardım almadan) yazabilirler.

Fonetik Analizle Okumaya Hazırlık Programının Kazanımları Nelerdir?

• Okuma yazmanın kolaylaştırılarak aktif ve bağımsız öğretilmesini sağlar.
• Doğru-akıcı okuma gelişiminin temelini hazırlar.
• Disleksi oluşumunu önleyicidir.
• Okumaya bilinçli başlangıç sağlar.
• Farklı öğrenme hızlarındaki çocukların aynı süreçte, birlikte,öğrenerek ilerlemelerine olanak tanır.
• Dil yeteneklerinin gelişimine yardımcı olur.

Türkiye’de bu eğitimi okul öncesinde grup olarak uygulayan tek okul olmaktan gurur duyuyoruz. Öğretmenimiz bu eğitimi yüksek başarı ile tamamlamış geçen yıl Tübitak projesine dahil edilmiştir. Okulumuzdan mezun olan öğrencilerimizin ilkokul döneminde göstermiş olduğu başarılar bize güzel dönüşler sağlamıştır. Çocuklarımızın kazandığı farkındalık,dikkat ve okuma becerisi çok ileri düzeydedir.

Fonolojik Bozukluk Nedir ve Nasıl Fark Edilir?

Fonolojik bozukluğu olan çocuklar çeşitli konuşma çeşitlerinin der değiştirmesi,düşürülmesi sözcük öbeklerinin karışması ya da hatalı kullanımı görülmektedir. 

Örneğin;

1. Önleştirme (kedi yerine tedi)
2. Artlaştırma (taş yerine kaş)
3. Seslerin yer değiştirmesi( askı yerine aksı)
4. Hece/Ses yitimi (dondurma yerine, doduma)
5. Benzeşim İşlemleri(portakal yerine, popapay)
6. Duraklaştırma (gar yerine, kar)
7. Akıcıların yer değiştirmesi(salı yerine, sayı gibi..)

Fonetik Analiz derslerinde bu bozukluk fark edilir ve dil terapistine çocuk yönlendirilir. Böylelikle çocuk da olan fonolojik bozukluk varsa erken tanı koyulması açısından Fonetik Analiz oldukça önemlidir.

Disleksi ve Fonetik Analiz.

Disleksi Nedir ?

Disleksi, zekâsı normal ya da normal üstü olan, herhangi bir duyusal, fiziksel, ruhsal zorluğu olmayan; okuma, yazma, matematik, kendini ifade etme, düşünme, zaman ve mekânda yönelme alanlarından biri veya birkaçında yetersizliğe yol açan bir güçlüktür.

Fonetik Analiz derslerinde öğrenme güçlüğü olan çocuklar hemen fark edilir.

• Sol eldeki belirgin zayıflığın yanı sıra sağ el yavaşlığı dikkati çeker. Fakat yaş arttıkça ve motor performans görsel olarak desteklendikçe disleksisi olanlar bazı motor işlerde daha yetkin bulunmuştur
• Perspektiften yoksundurlar, bisiklet ya da saat resmi çizerken daha büyük sorunlar çıkarabilirler.
• Yukarı-aşağı ve sağ-sol kavramlarını karıştırırlar.
• Konuşmaya geç başlama, konuşmanın yavaş gelişmesi ve tam bir ifade yetisi kazanamaması, beceriksizlik ve ince motor hareketlerde kusurlar, el dominansının yerleşmesinde zorluk söz konusu olur.
• Dizi bellekte gecikme (alfabeyi, ayları, haftanın günlerini sayma gibi) ve görsel bellekte sıralama sorunları vardır.
• Yüksek zekâ, sorunların erken tanınması, olumlu kişilik, yoğun eğitim ve öğretim, çevrenin teşvik edici olması önemlidir. Evde birden fazla dilin kullanılması dezavantaj olabilir. Sık okul değiştirme de önemli bir olumsuz etkendir.
• Yaşla birlikte okuma sorunları düzelir; fakat daima yaşıtlarının gerisinde kalırlar.
• Akademik açıdan pek çoğu oldukça başarısızdır ama ilerleyen süreçte özel eğitimle birlikte, doğru okuduğunu anlama yetisi oldukça düzelir.

Yazılı Anlatım Güçlüğü (Disgrafi)

Disgrafi, çocukların yazı dilini ne kadar hızlı edindiklerini ve düşüncelerini ifade etmek için yazı dilini ne kadar iyi kullanabilmelerini etkileyen özel bir öğrenme güçlüğüdür.

• Disgrafi de yazının mekaniği bozulur; sıklıkla yanlış kalem tutma ve yanlış harf oluşturma şeklinde görülebilir.
• Ayırıcı tanıda kısa dikkat aralığı ve dikkatin dağılması gibi dikkat sorunları, yeterince kendini verememe, okul fobisi ve rol yapma gibi psikiyatrik sorunlar yer alır. Çocuklarda disgrafinin çeşitli şekilleri vardır.